Kadın
yaşamının kaçınılmaz bir parçası olan menopoz kelime anlamı olarak adet
görmenin sonlanması olsa da kadının bu dönemde yaşadıkları ve
hissettikleri bununla sınırlı değil.
Menopoz’un bir hastalık olmadığına dikkat çeken Bayındır Hastanesi
Söğütözü Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Ömer Çobanoğlu, her
kadın bu süreci hayatının kaçınılmaz bir parçası olarak yaşamak zorunda
dedi.
Doç. Dr. Ömer Çobanoğlu'nun verdiği bilgilere göre, menopoz üç evrede
gelişir. Premenopoz; menopoza girilmeden önceki yaklaşık 3 - 5 yıl
boyunca adetlerin önce sıklaşması daha sonra aralarının açılması gibi
düzensizliklerin yaşandığı dönemdir. Perimenopoz, genellikle menopoz
semptomlarıyla birlikte, son adet döneminizden yaklaşık bir yıl önce
başlar ve bir yıl sonra sona erer. Postmenopoz ise menopoza girilmesini
takiben östrojen düzeylerinin düşmesiyle beraber ortaya çıkan adetlerin
kesilmesini takip eden dönemdir.
Menopozla birlikte tüm vücutta hormonal bir fırtına yaşanır ve kadın
hormon metabolizması alt üst olur. Esas kadınlık hormonu olan östrojen
azalır ve östrojenin azalması ile birlikte tüm organlar bu durumdan
olumsuz etkilenir. Östrojen hormonu sadece doğurganlığınızı ve üremenizi
düzenlemekle kalmayıp, aynı zamanda kemikleri sağlamlaştırmakta, damar
sertliğine karşı korumakta, cildin esnekliğini muhafaza etmekte,
bağışıklık sistemini güçlendirmekte ve genel sıhhati artırır. Menopoz;
kadını kalp hastalıkları, hiperkolesterolemi, hipertansiyon, osteoporoz
gibi hastalıklardan koruyan östrojen kalkanının sonu olarak da tarif
edilir.
Menopozdan Nasıl Etkileniriz?
Sıcak basmaları: Özellikle cildinizde ani ve rahatsız edici bir sıcaklık
hissedebilirsiniz; yüzünüz kızarabilir, terleme ve çarpıntınız
olabilir. Gece boyunca sıcak basmasının sık görülmesi aynı zamanda
uykunuzun bölünmesine neden olur.Odanın sıcak olması, stres, sıcak
içecekler, özellikle kahve, alkol, baharatlı gıdalar gibi sebepler sıcak
basmasını tetikleyebilir. Bunlardan kaçınarak sıcak basması sayısını
azaltmanız mümkündür. Düzenli fiziksel egzersiz ve stresi azaltıcı
gevşeme egzersizleri de daha iyi uyumanıza yardımcı olur.
Vajinal kuruluk: Östrojenlerin fonksiyonlarından biri de cinsel organın
olgunlaşmasını, kanla beslenmesini ve işlevlerini sürdürmesini normal
olarak sağlar. Premenopoz sırasında östrojen seviyesinde görülen azalma
özellikle vajinanın iç tabakasını incelmekte ve kurumaktadır. Vajina
kızarabilmekte, tahriş olabilmekte, kaşıntı gelişebilmekte ve dokular
daha kolay hasar görebilmektedir. Buna bağlı olarak cinsel ilişki güç ve
hatta imkansız hale gelir. Östrojen eksikliği aynı zamanda vajinada
bakteri ve virüslerin üremesine neden olup buna bağlı enfeksiyonları
geliştirir.
İdrar yakınmaları: İdrar yakınmaları menopoz sonrası dönemde en sık
görülen sorunlardan biridir. 45 ile 60 arasında kadınların yaklaşık
yüzde 40’ı sık idrara gitme, tuvalete zor yetişme, tam boşaltamama ve
idrarını tutama gibi problemlerden şikayetçidir.
Cilt ve saç sorunları: Östrojen eksikliği, cildinizdeki esneklik ve
sağlamlıktan sorumlu olan lifler olan kollajen ve elastinin azalmasına
yol açar. Cildiniz kurur, kaşınır ve ışığa karşı duyarlılığı da artar.
Menopozda saçlar da incelir ve parlaklıklarını yitirir, kasıklardaki ve
koltuk altındaki kıllar azalır. Hormon tedavisi ile cildiniz ve saçınız
bu olumsuzluklardan en az şekilde etkilenir. Östrojenler bağ dokusunu
destekleyen kollejenin ve cildin pürüzüz ve esnek olmasını sağlayan
elastinin üretimini arttırırlar ve aynı zamanda saçınızın direncini ve
esnekliğini artırırlar.
Yine menopoz döneminizde istenmeyen yerlerde kıl çıkması da görülür. Bu
dönemde vücudunuz az miktarda erkek seks hormonlarını da üretmeye devam
eder ve östrojen eksikliği nedeniyle erkeklik hormonu olan androjenlerin
etkisi güçlenebilir. Bu nedenle çenenizde, göğüslerinizde ve
bacaklarınızın iç kısımlarında kıllar çıkabilir ve bu duruma hirsutizm
adı verilir. Erkek tipi saç dökülmesi de (kelleşme) görülebilir. Doğal
östrojenle birlikte bir antiandrojen içeren hormon replasman tedavisi
tüm bu durumları engeller.
Osteoporoz (Kemik erimesi): Osteoporoz genellikle kırk yaşından sonra
teşhis edilir. Fakat o zamana kadar önemli ölçüde kemik kitlesi kaybı
meydana gelir. İlaç tedavisi ile osteoporozu önleyebilir veya kemik
erimesini durdurabilirsiniz ancak önceden yitirilmiş olan kemik yeniden
oluşamaz. Bu nedenle hastalık başlamadan önlenmesi çok önemlidir.
Uykusuzluk:Menopoz sonrası uykuda geçen sürenizin kısalması, gece
uyanmalarınız, uykuya dalışt a sorun yaşamanız östrojen eksikliğinin
ortaya çıkardığı şikayetlerdir ve uygun bir hormon replasman tedavisiyle
bu şikayetlerde düzelme sağlanır.
Kilo alma: Menopoz sonrası yaşanan en büyük şikayetlerden biri de azalan
hormonların etkisiyle yavaşlayan metabolizmanıza bağlı olarak kilo
almanızdır.
Menopoz öncesinde genel yağ birikiminiz kalça ve uyluklarda iken,
menopoz sonrasında vücutta androjenin daha fazla olması nedeniyle erkek
vücut tipine yönelme yani bel ve göbek çevresinde yağlanma eğilimi
gözlenir.
Kalça ve uyluklarda birikmiş yağlara ilave olarak, göbek bel
çevresindeki yağlanma, bu dönemdeki kadınların kilo artışına ve vücut
şeklindeki değişikliği neden olur. Göbek / kalça oranındaki artış, kalp
damar hastalıkları açısından da risk faktörü oluşturur.
Yaşam Kalitesini Artırmak Önemli
Her kadının yaşacağı bu dönemi en az zararla, topluma katılarak, aile
bireyleriyle çatışmaları en aza indirmek ve beden sağlığını da
olabilecek en üst seviyeye çekmek yaşam kalitesinin artırılması
açısından önemlidir. Kadınların birçoğu menopozu bir dönemin sonu olarak
görür ve kabuğuna çekilir. Menopoz kabuğa çekilme zamanı değil aksine
yılların verdiği tecrübe ile hayatın her alanında aktif ve etkin olmanın
zamanıdır.
Menopozun ortaya çıktığı yaş, kadında sıklıkla önemli bazı sosyal
değişikliklerin de ortaya çıktığı bir zamana denk gelir. Çocukların
büyüyerek evden ayrılması, kadının veya eşinin emekli olması, yaşla
görülme sıklığı artan çeşitli hastalıkların ilk belirtilerinin ortaya
çıkması, anne veya baba da yaşlılığa bağlı ortaya çıkan çeşitli durumlar
nedeniyle kadının zamanın önemli bir kısmını onlara ayırmak durumunda
olması ve nihayet aile bireylerinden birinin veya bir arkadaşın ölümü
gibi olaylar sıklıkla kadının menopoza girdiği zamanlara tesadüf eder.
Menopoz döneminde tedavi bireye göre şekillendirilmelidir. Kişinin
sosyo-ekonomik durumu, yaşı, medeni hali, eğitim düzeyi, tedaviyi
algılayışı, menopozu yaşama biçimi gibi etkenler tedavi metodunu ve
süresini etkiler.
Menopoz tüm sistemleri etkileyen bir durum olduğundan menopozla sadece
ilaçla mücadele etmek mümkün değildir. Hayat tarzınızı menopoza göre
ayarlamak, kalsiyum alımını artırmak, düzenli egzersiz yapmak, kalp
sağlığını korumak önemlidir. Menopozla birlikte görülme sıklığı artan
hastalıklara karşı erken teşhis imkanlarını kullanmak gerekir.