CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLAR VE BULAŞMA ŞEKİLLERİ
Yazımızın
son bölümünde, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve bu hastalıkların
bulaşma şekillerini anlatmak istiyoruz. Yapılan araştırmalara göre,
cinsel yolla birleştiği biline, biline 40 tan fazla hastalık mevcut. Bu
hastalıkların içinde, en çok bulaşan ve daha sıklıkla görülen
hastalıkalar aşağıda verilmiştir.
Frengi : Hastalık;
penis, vajina, anüs (makat) ya da ağız yolu ile bulaşır. Mikrobun
sağlam kişiye bulaşmasından sonra, ilk belirtiler 10 gün ile 3 ay
içerisinde ortaya çıkar. Hastalıkta bir veya daha fazla sayıda, üstü
açık, bir santimetre boyutlarında , sert, ağrısız "şankır" adı verilen
yaralar oluşur. Bu yaralar, genelde bakterinin ilk bulaştığı cinsel
organlar etrafında oluşur. Mikrop daha sonra, kan yolu ile bütün vücuda
yayılır. Kasık ve boyun lenf bezleri şişebilir. Frengi genellikle
penisilin tedavisi ile kolayca iyileşir.
Üreme organı siğilleri ve deri kabarıklıkları :Belirtileri; Dış üreme organlarında, haznede, makat ve idrar kanalının dışa yakın kısımlarında görülen, ağrısız, karnıbahar görünümünde et kümeleridir. Tedavisi mümkün, ancak zordur. Tedavisi edilmezse kümeler büyüyerek, çevre organlara zarar verir. Doğum yolunu, idrar kanalını, makatı tıkayabilir. Doğum sırasında anneden bebeğe bulaşabilir ve bebeğin solunum yolunda siğiller oluşarak, solunum sıkıntısına yol açabilir.
HIV enfeksiyonu ( AIDS ) : Korumasız Cinsel ilişki ve kan yoluyla bulaşır. Şu an için uygulanabilen geçici tedaviler dışında, herhangi bir tedavisi yoktur.
Hepatit B : Cinsel ilişki ve kan yoluyla bulaşan bir hastalıktır ve karaciğerde büyük tahribata sebep olur. En çok bilinen belirtisi, sebepsiz yorgunluk, ciltte ve gözde sarı renktir. Gerkeli tedavisi zamanında yapılmaz ise, Hepatit C ve siroza çevireceğinden ölümcül bir hastalıktır. Bilinen bir kaç tedavisi vardır.
Bel soğukluğu ( Gonore ) : Özellikle erkelerde aktif olan Gonere nin, bilinen en yagın belirtisi üretral (cinsel organdan) akıntıdır. Cinsel organdan alınanan akıntı örneğinin incelenmesi sonucu, kahve çekirdeği şeklindeki enfeksiyon mikrobu görülürse, Bel soğukluğu teşhisi konulabilir. Kadınlarda ise, özellikle kasık ağrısı en yaygın belirtisidir. Eşlerin birlikte tedavi edilmesi gerekir.
Klamidyoz : Sağlam kişinin mikrop ile teması sonrası, 1-3 hafta sonra belirtiler ortaya çıkar. Belsoğukluğu hastalığında olduğu gibi, bu hastalığa yakalanan kadınların çoğu herhangi bir belirti vermez, ama kişi bulaştırıcıdır. Hastalık, erkekte, genellikle, sabahları peniste bir damla şeffaf akıntı ile kendini belli eder. İdrar yaparken ağrı ve yanma duygusu olabilir. Kadınlarda vajinal akıntı görülebilir. Hastalığın antibiyotiklerle tedavisi mümkündür.
Kandidiyazis : Bir çeşit mantar hastalığıdır. Özellikle kadınlarda aktif bir enfeksiyon türüdür. Vajinal akıntı, kaşıntı ve kötü koku görülebilir. Kadın ve erkeğin birlikte tedavi edilmesi gerekir. Antibiyotik ve antifungal ilaçlarla tedavisi mümkündür. Tedavi edilmez ise kronik hale gelebilir.
Granuloma inguinale : Özellikle de, erkeklerde görülür. Cinsel temastan yaklaşık 6 hafta sonra, genital bölgede ağrısız, kırmızı kabartılar ortaya çıkar ve bunlar büyüyerek ülserleşir.
Cinsel organların üzerinde ya da, yakınında bulunan bu sivilceler, daha sonra bedenin başka yörelerine sıçrama eğilimindeki kapanmayan yaralara dönüşürler. Bu hastalığın etkili biçimde tedavisi mümkündür, uygun antibiyotikler ile 10- 15 günde gerçekleşebilmektedir. Fakat, iyileşmenin üzerinden aylar hatta yıllar geçtikten sonra hastalığın yeniden ortaya çıktığı olur.
Trikomoniyazis : Cinsel yolla bulaşan parazit hastalıkları içinde en sık görüleni, Trichomonas vaginalis enfeksiyonlarıdır. Kadın ve erkeklerin idrar ve üreme organlarında yaşayan bir parazittir. Kadınlarda genellikle vajen ve cinsel organ dudaklarında kaşıntı, yanma, sarı veya yeşil renkli, pis kokulu ve bol köpüklü bir akıntı görülür. Doğum sırasında, anneden bebeğe bulaşabilir. Bazen belirtisiz de seyredebilir. Erkeklerde genellikle belirtisiz seyreder. Ancak, bazen kadınlardakine benzer belirtiler olabilir. Bu hastalığın tedavisi kolay ve ucuzdur.
Genital herpes : Herpes, cinsel yoldan bulaşabilen ve "uçuk" türünden yaralar oluşturan bir hastalıktır. Etkeni, Herpes simpleks (HSV) olarak bilinen bir virüstür. Enfekte kişiyle oral seks / cinsel ilişki sonucunda sıkça ortaya çıkar. Ağız içi ya da idrar yolları gibi yüzeylerden veya derideki çatlaklardan mikrobun girmesiyle oluşur.
Belirtileri erkeklerde ve kadınlarda aynıdır. Hafif veya şiddetli olabilir;
* Soğuk algınlığı hissi,
* sistemik bulgular (ateş, halsizlik gibi),
* Kasıkta şişmiş lenf bezleri,
* Baloncuklar oluşmadan önce kaşıntı ve yanma,
* Ağızda veya cinsel organlarda ufak, ağrılı baloncuklar.
Primer ve tekrarlayan enfeksiyonlar sırasında, uygun antiviral ilaçlar (ağızdan ve lokal) 7 – 10 gün, çok inatçı rekürran (tekrarlayan) enfeksiyonlarda düşük doz ve uzun süre (3, 6, 12, 24 ay) kullanılabilir. Enfeksiyon bölgesine konacak ılık çay torbası ya da bir buz kalıbıyla rahatlama sağlanabilir. Tuzlu su banyosu da etkili olabilir. Ancak, ilaçlar virüse karşı öldürücü olduğu halde, bu ev yapısı çareler yalnızca hastalığın belirtilerini hafifletmekle kalırlar.
Şankroid (Yumuşak Çıban) : Üreme organlarında ağrılı yaralarla kendini belli eder. Genellikle, yaraya yakın kasıkta oluşan şişlikler zamanla büyür ve içindeki iltihap akar. Tedavisi kolaydır.
Lenfogranuloma venerium : Cinsel temastan 1 ila 3 hafta sonra genital bölgede su kabarcıkları yada sert kabarcıklar şeklinde başlayıp ülserleşen yaralar görülür. Ağrısızdırlar.
Yaralar erkekte; tüm genital bölge (özellikle penis, sünnet derisi), makat, idrar yolları ağzında,
kadında da yine; tüm genital bölge (özellikle labia [vagina dudakları] kıvrımları, vajina), makat civarı ve idrar yolları ağzında görülebilir.
İdrar yaparken yanma ve makattan kanlı, iltahabi bir akıntı yapabilir. Tedavi edilmeyen hastalarda, lenf damarlarının da tutulmasına bağlı olarak, genital bölgelerde kalıcı şişliklere, makat iltahaplarına ve makatta darlıklara neden olabilir. Hastalığın bu ileri evreleri çok acılıdır.
Genellikle tek taraflı, nadiren de çift taraflı kasıklardaki bezelerde şişmeler görülebilir.
Ateş, kilo kaybı, artralji ( eklem ağrıları ), karaciğer ve dalakta büyümeler de eşlik edebilir. Uygun antibiyotikler ile iki haftada tedavisi mümkündür.
Üreme organı siğilleri ve deri kabarıklıkları :Belirtileri; Dış üreme organlarında, haznede, makat ve idrar kanalının dışa yakın kısımlarında görülen, ağrısız, karnıbahar görünümünde et kümeleridir. Tedavisi mümkün, ancak zordur. Tedavisi edilmezse kümeler büyüyerek, çevre organlara zarar verir. Doğum yolunu, idrar kanalını, makatı tıkayabilir. Doğum sırasında anneden bebeğe bulaşabilir ve bebeğin solunum yolunda siğiller oluşarak, solunum sıkıntısına yol açabilir.
HIV enfeksiyonu ( AIDS ) : Korumasız Cinsel ilişki ve kan yoluyla bulaşır. Şu an için uygulanabilen geçici tedaviler dışında, herhangi bir tedavisi yoktur.
Hepatit B : Cinsel ilişki ve kan yoluyla bulaşan bir hastalıktır ve karaciğerde büyük tahribata sebep olur. En çok bilinen belirtisi, sebepsiz yorgunluk, ciltte ve gözde sarı renktir. Gerkeli tedavisi zamanında yapılmaz ise, Hepatit C ve siroza çevireceğinden ölümcül bir hastalıktır. Bilinen bir kaç tedavisi vardır.
Bel soğukluğu ( Gonore ) : Özellikle erkelerde aktif olan Gonere nin, bilinen en yagın belirtisi üretral (cinsel organdan) akıntıdır. Cinsel organdan alınanan akıntı örneğinin incelenmesi sonucu, kahve çekirdeği şeklindeki enfeksiyon mikrobu görülürse, Bel soğukluğu teşhisi konulabilir. Kadınlarda ise, özellikle kasık ağrısı en yaygın belirtisidir. Eşlerin birlikte tedavi edilmesi gerekir.
Klamidyoz : Sağlam kişinin mikrop ile teması sonrası, 1-3 hafta sonra belirtiler ortaya çıkar. Belsoğukluğu hastalığında olduğu gibi, bu hastalığa yakalanan kadınların çoğu herhangi bir belirti vermez, ama kişi bulaştırıcıdır. Hastalık, erkekte, genellikle, sabahları peniste bir damla şeffaf akıntı ile kendini belli eder. İdrar yaparken ağrı ve yanma duygusu olabilir. Kadınlarda vajinal akıntı görülebilir. Hastalığın antibiyotiklerle tedavisi mümkündür.
Kandidiyazis : Bir çeşit mantar hastalığıdır. Özellikle kadınlarda aktif bir enfeksiyon türüdür. Vajinal akıntı, kaşıntı ve kötü koku görülebilir. Kadın ve erkeğin birlikte tedavi edilmesi gerekir. Antibiyotik ve antifungal ilaçlarla tedavisi mümkündür. Tedavi edilmez ise kronik hale gelebilir.
Granuloma inguinale : Özellikle de, erkeklerde görülür. Cinsel temastan yaklaşık 6 hafta sonra, genital bölgede ağrısız, kırmızı kabartılar ortaya çıkar ve bunlar büyüyerek ülserleşir.
Cinsel organların üzerinde ya da, yakınında bulunan bu sivilceler, daha sonra bedenin başka yörelerine sıçrama eğilimindeki kapanmayan yaralara dönüşürler. Bu hastalığın etkili biçimde tedavisi mümkündür, uygun antibiyotikler ile 10- 15 günde gerçekleşebilmektedir. Fakat, iyileşmenin üzerinden aylar hatta yıllar geçtikten sonra hastalığın yeniden ortaya çıktığı olur.
Trikomoniyazis : Cinsel yolla bulaşan parazit hastalıkları içinde en sık görüleni, Trichomonas vaginalis enfeksiyonlarıdır. Kadın ve erkeklerin idrar ve üreme organlarında yaşayan bir parazittir. Kadınlarda genellikle vajen ve cinsel organ dudaklarında kaşıntı, yanma, sarı veya yeşil renkli, pis kokulu ve bol köpüklü bir akıntı görülür. Doğum sırasında, anneden bebeğe bulaşabilir. Bazen belirtisiz de seyredebilir. Erkeklerde genellikle belirtisiz seyreder. Ancak, bazen kadınlardakine benzer belirtiler olabilir. Bu hastalığın tedavisi kolay ve ucuzdur.
Genital herpes : Herpes, cinsel yoldan bulaşabilen ve "uçuk" türünden yaralar oluşturan bir hastalıktır. Etkeni, Herpes simpleks (HSV) olarak bilinen bir virüstür. Enfekte kişiyle oral seks / cinsel ilişki sonucunda sıkça ortaya çıkar. Ağız içi ya da idrar yolları gibi yüzeylerden veya derideki çatlaklardan mikrobun girmesiyle oluşur.
Belirtileri erkeklerde ve kadınlarda aynıdır. Hafif veya şiddetli olabilir;
* Soğuk algınlığı hissi,
* sistemik bulgular (ateş, halsizlik gibi),
* Kasıkta şişmiş lenf bezleri,
* Baloncuklar oluşmadan önce kaşıntı ve yanma,
* Ağızda veya cinsel organlarda ufak, ağrılı baloncuklar.
Primer ve tekrarlayan enfeksiyonlar sırasında, uygun antiviral ilaçlar (ağızdan ve lokal) 7 – 10 gün, çok inatçı rekürran (tekrarlayan) enfeksiyonlarda düşük doz ve uzun süre (3, 6, 12, 24 ay) kullanılabilir. Enfeksiyon bölgesine konacak ılık çay torbası ya da bir buz kalıbıyla rahatlama sağlanabilir. Tuzlu su banyosu da etkili olabilir. Ancak, ilaçlar virüse karşı öldürücü olduğu halde, bu ev yapısı çareler yalnızca hastalığın belirtilerini hafifletmekle kalırlar.
Şankroid (Yumuşak Çıban) : Üreme organlarında ağrılı yaralarla kendini belli eder. Genellikle, yaraya yakın kasıkta oluşan şişlikler zamanla büyür ve içindeki iltihap akar. Tedavisi kolaydır.
Lenfogranuloma venerium : Cinsel temastan 1 ila 3 hafta sonra genital bölgede su kabarcıkları yada sert kabarcıklar şeklinde başlayıp ülserleşen yaralar görülür. Ağrısızdırlar.
Yaralar erkekte; tüm genital bölge (özellikle penis, sünnet derisi), makat, idrar yolları ağzında,
kadında da yine; tüm genital bölge (özellikle labia [vagina dudakları] kıvrımları, vajina), makat civarı ve idrar yolları ağzında görülebilir.
İdrar yaparken yanma ve makattan kanlı, iltahabi bir akıntı yapabilir. Tedavi edilmeyen hastalarda, lenf damarlarının da tutulmasına bağlı olarak, genital bölgelerde kalıcı şişliklere, makat iltahaplarına ve makatta darlıklara neden olabilir. Hastalığın bu ileri evreleri çok acılıdır.
Genellikle tek taraflı, nadiren de çift taraflı kasıklardaki bezelerde şişmeler görülebilir.
Ateş, kilo kaybı, artralji ( eklem ağrıları ), karaciğer ve dalakta büyümeler de eşlik edebilir. Uygun antibiyotikler ile iki haftada tedavisi mümkündür.